Repertorium Hulthem
Onse vrouwen ·v· ween ·xxvij·
Hulthem-Nr:
27
(f. 37vb,34-38rb,39)
Opschrift:
Onse vrouwen ·v· ween ·xxvij·
Incipit:
Doen onse vrouwe verscheden was
ende si te hemelrike was ghevaren
Explicit:
vijf pater noster Ende al dus sijn si
voert comen
Weergave inhoud:
Toen Maria ten hemel was opgenomen bad St. Jan of hij getuige zou kunnen zijn van haar glorie en haar blijdschap. In een visioen zag hij haar, terwijl haar Zoon haar vroeg welke de vijf grootste smarten waren die zij om Hem heeft geleden. Ze antwoordde: het offer in de tempel, de drie zoekdagen in Jeruzalem, de gevangenneming, de kruisiging en de kruisafname. Bij elk van de vijf smarten beloofde Jezus Zijn moeder om een ieder die deze smarten dagelijks zou overwegen en er een paternoster bij zou bidden, een bepaalde genade te verlenen zoals bijzondere bescherming in zijn stervensuur, vergeving van zonden en opneming in zijn hemelrijk zonder lang verblijf in het vagevuur. St. Jan vertelde dit alles aan een vrome prinses en zo is dit verhaal tot ons gekomen. Rubriek: Gods zegen voor allen die deze paternoster bidden.
Namen:
Joden
Johannes de Evangelist (St.)
Maria, moeder van Jezus
Simeon
Auteurs:
Anoniem
Anoniem
Datering: onbekend
Over de auteurs van 119 teksteenheden en delen van nr. 108 en 148 is geen enkel gegeven bekend.
Tekstsoort:
Pater noster (volgens voorlaatste prozazin en vs. 1 van de rubriek), legende (begin en slot).
Vorm:
proza/aabb (rubriek)
Lengte:
79 regels + rubriek van 6 vss.
Aanvullende informatie:
Initiaal-D 3 regels hoog, tussenkopjes in rood (het derde tussenkopje ontbreekt), lombarden op onregelmatige plaatsen, marginaal paragraafteken vóór de slotrubriek, slotrubriek in zwart, Amen met horizontale streep gerubriceerd. ─ Rubriek: Alle die dese pater noster selen lesen // Die moeten voer gode ghecroent wesen // Ende die dit screef god makenne rike // Ende van allen sinen sonden quite // Des onne ons die hemelsche vader // Nv segghet Amen allegader. ─ Tussenkopje per wee, bij de derde wee ontbreekt deze wegens ruimtegebrek. Lombarden bij elke wee en bij de epiloog. Onzuiver rijm: vss. 3/4.
Edities:
Brinkman/Schenkel 1999
, band 1 p. 271-274
Brinkman/Schenkel 1999
H. Brinkman & J. Schenkel (ed.), Het handschrift-Van Hulthem. Hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 15.589-623. Diplomatische editie bezorgd door -. Hilversum (Verloren) 1999. 2 banden. Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden 7/1-2.
Serrure 1858A
, p. 219-220
Serrure 1858A
C.P. Serrure (ed.), 'Kleine gedichten en prozastukken uit de dertiende en veertiende eeuw'. In: Vaderlandsch museum 2 (1858), p. 146-221 en 374-451.
Secundaire literatuur:
Kronenburg 1904-1931
, dl. 2 p. 211-279
Kronenburg 1904-1931
J.A.F. Kronenburg, Maria's heerlijkheid in de Nederlanden. Amsterdam etc. (Bakker etc.) 1904-1931. 9 dln.
Laga 1956
, (licentiaatsverhandeling)
Laga 1956
G. Laga, Maria in de Middelnederlandse letterkunde. Onderzoek van de voorstellingswijze in de diverse literaire genres en van het parallellisme in de plastische kunsten. Licentiaatsverhandeling Leuven 1956.
Oosterman 1993
Oosterman 1993
J.B. Oosterman, 'Om de grote kracht der woorden. Middelnederlandse gebeden en rubrieken in het Brugge van de vroege vijftiende eeuw'. In: Th. Mertens e.a., Boeken voor de eeuwigheid. Middelnederlands geestelijk proza. Amsterdam (Prometheus) 1993, p. 230-244 en 437-444. Nederlandse cultuur en literatuur in de Middeleeuwen 8.
Parallellen en varianten:
(a)
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 22.081
[1400 - 1500]
, f. 185v-188 (variant)
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 22.081
Post quem: 1400
Ante quem: 1500
Datering: 15e eeuw
Overeenkomst met Hulthem-nr(s):
6,
27,
64A
(b)
's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, 72 J 8
[1425 - 1450]
, f. 173-179 (variant)
's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, 72 J 8
(olim X 151)
Post quem: 1425
Ante quem: 1450
Datering: 1437
Overeenkomst met Hulthem-nr(s):
27,
64A
(c)
Assen, Provinciaal Museum Drenthe, H. 1855-8
[1425 - 1450]
, f. 69v-73r
Assen, Provinciaal Museum Drenthe, H. 1855-8
Post quem: 1425
Ante quem: 1450
Datering: ca. 1435-1440
Overeenkomst met Hulthem-nr(s):
27
(d)
Edinburgh, University Library, Db IV 5
[1525 - 1550]
, f. 238b (variant)
Edinburgh, University Library, Db IV 5
Post quem: 1525
Ante quem: 1550
Datering: ca. 1530 (BNM: ongedateerd)
Meertens 1930-1934
, dl. 6 p. 179
Meertens 1930-1934
M. Meertens, De godsvrucht in de Nederlanden. Naar handschriften van gebedenboeken der XVe eeuw. Antwerpen etc. (Standaardboekhandel etc.) 1930-1934. 6 dln. [alleen dln. 1-3 en 6 verschenen]. Historische bibliotheek van godsdienstwetenschappen.
Overeenkomst met Hulthem-nr(s):
27
(e)
Leiden, Universiteitsbibliotheek, LTK 324
[1475 - 1525]
, f. 100 (variant)
Leiden, Universiteitsbibliotheek, LTK 324
Post quem: 1475
Ante quem: 1525
Datering: ca. 1500
Overeenkomst met Hulthem-nr(s):
27
Zie:
Meertens 1930-1934
, dl. 6 p. 145 (a)
Meertens 1930-1934
M. Meertens, De godsvrucht in de Nederlanden. Naar handschriften van gebedenboeken der XVe eeuw. Antwerpen etc. (Standaardboekhandel etc.) 1930-1934. 6 dln. [alleen dln. 1-3 en 6 verschenen]. Historische bibliotheek van godsdienstwetenschappen.
Meertens 1930-1934
, dl. 6 p. 179 (b-e)
Meertens 1930-1934
M. Meertens, De godsvrucht in de Nederlanden. Naar handschriften van gebedenboeken der XVe eeuw. Antwerpen etc. (Standaardboekhandel etc.) 1930-1934. 6 dln. [alleen dln. 1-3 en 6 verschenen]. Historische bibliotheek van godsdienstwetenschappen.
Aanvullende informatie bij parallellen en Variant:
Ook in:
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 2.954
, [1100 - 1600]
, f. 131v-132v, zie
Meertens 1930-1934
, dl. 6 p. 23; in
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, IV 1.010
, [1425 - 1475]
, f. 86v-89v, in
Parijs, Bibliothèque de l'Arsenal, 565
, [1400 - 1425]
, f. 113v-116r; in
Loppem, Bibliotheek van de Stichting Jean van Caloen, 85
, [1425 - 1450]
, f. 52r-61r (variant), en een Franstalige versie, zie
Oosterman 1995A
, p. 87 n. 134.
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 2.954
(olim I 780)
Post quem: 1100
Ante quem: 1600
Datering: datering onbekend (BNM: ongedateerd)
Overeenkomst met Hulthem-nr(s):
27
Meertens 1930-1934
M. Meertens, De godsvrucht in de Nederlanden. Naar handschriften van gebedenboeken der XVe eeuw. Antwerpen etc. (Standaardboekhandel etc.) 1930-1934. 6 dln. [alleen dln. 1-3 en 6 verschenen]. Historische bibliotheek van godsdienstwetenschappen.
Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, IV 1.010
Post quem: 1425
Ante quem: 1475
Datering: midden 15e eeuw
Overeenkomst met Hulthem-nr(s):
7,
40
Parijs, Bibliothèque de l'Arsenal, 565
Post quem: 1400
Ante quem: 1425
Datering: 1400-1415
Overeenkomst met Hulthem-nr(s):
27,
104,
212
Loppem, Bibliotheek van de Stichting Jean van Caloen, 85
Post quem: 1425
Ante quem: 1450
Datering: 1428
Overeenkomst met Hulthem-nr(s):
17,
27,
46,
83,
104,
212
Oosterman 1995A
J.B. Oosterman, De gratie van het gebed. Overlevering en functie van Middelnederlandse berijmde gebeden. Amsterdam (Prometheus) 1995. Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 12. Diss. Leiden.
