Repertorium Hulthem

Vanden couente ·lxvj·

Hulthem-Nr:

66 (f. 60vb,40-61vb,1)

Opschrift:

Incipit:

Hhoert na mi in lieghe ·v· twint Eenre hande liede dat men vint

Explicit:

Moet goet gheselscap hier af renen Want tcloester es tachter altenen

Afrondingsformule:

Item desen sproke houdt---C·ende·xl· verse

Weergave inhoud:

Nu zal ik u iets vertellen waar helaas nooit eerder over is geschreven. Ongelogen: er is een klooster, bestuurd door de bisscop van verdriete en zijn droeve magriete, dat altijd achterop is [met betalen] en helaas op instorten staat. Het eerste jaar laat men de novicen al hun geld verdobbelen, zodat ze broeders van armoede worden. Ze hebben bijna niets te eten maar gokken des te meer. Bij verlies lenen ze bij de prior geld tegen woekerrente. Deze uitverkorenen dragen uit vroomheid geen wapens: die hebben ze verpand. Wijn en eten krijgen ze in de taveerne, op de pof. Uit heiligheid maken ze zich geen zorgen om aards goed: hun pijen zijn dunversleten, hun voeten bloot. Ze gaan ervandoor naar Frankrijk, leren walsch en nemen een nieuw juweel mee naar huis. Blijf uit de buurt van zo'n heilloze abdij vol armoedzaaiers, die de pest hebben aan geld.

Namen:

Frankrijk Frans Laien (St. Germain-en-Laye?) Magriete St. Germain-en-Laye (?) Verdriete Vranckerike Walsch

Auteurs:

Jan Dingelsche?

Datering: onbekend

Nrs. 56 en 66 toegeschreven door Van Eeghem aan Jan Dingelsche. Niet weerlegd.

Secundaire literatuur

W. van Eeghem, Brusselse dichters. Brussel (Simon Stevin) 1958-1963. 5 dln.: dl. 3 p. 61-96

Tekstsoort:

Sproke (volgens afrondingsformule); pseudo-ballade (Willaert 1992B), hekelende profaan-ethische sproke (Hogenelst 1997), hekeldicht.

Vorm:

rijm: aabaabbcbccdD

Lengte:

140 vss., 8 strofen van 13 en 3 strofen van 12 regels

Aanvullende informatie:

Initiaal-H 2 regels hoog, lombarden (1 regel hoog) om de 13 regels. ─ Stokregel afw.: (Ach lasen) Tcloester is tachter altenen en Ach lasen tcloester sal saen vallen. ─ Strofenindeling gebaseerd op rijmschema en lombarden. Bij str. 3 en 6 ontbreekt de lombarde. Gelet op rijmschema mankeert van str. 3 de stokregel, van str. 4 vs. 9 en van str. 6 vs. 8. Onzuiver rijm: vss. 15/17/18 en 122/124.

Petit-Nommer(s):

685

Edities:

Aspin 1953 , p. 130-142 (+ Engelse vertaling)

Aspin 1953 I.S.T. Aspin, Anglo-Norman political songs. Oxford (Blackwell) 1953. Anglo-Norman texts 11.

Brinkman/Schenkel 1999 , band 1 p. 377-381

Brinkman/Schenkel 1999 H. Brinkman & J. Schenkel (ed.), Het handschrift-Van Hulthem. Hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, 15.589-623. Diplomatische editie bezorgd door -. Hilversum (Verloren) 1999. 2 banden. Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden 7/1-2.

Van Eeghem 1958-1963 , dl. 3 p. 74-85

Van Eeghem 1958-1963 W. van Eeghem, Brusselse dichters. Brussel (Simon Stevin) 1958-1963. 5 dln.

Serrure 1855 , p. 82-86

Serrure 1855 C.P. Serrure (ed.), 'Kleine gedichten uit de dertiende en veertiende eeuwen'. In: Vaderlandsch museum 1 (1855), p. 41-99 en 296-401.

Secundaire literatuur:

Van Anrooij 1991 , p. 193 en 198

Van Anrooij 1991 W. van Anrooij & A.M.J. van Buuren, ''sLevens felheid in één band: het handschrift-Van Hulthem'. In: H. Pleij e.a., Op belofte van profijt. Stadsliteratuur en burgermoraal in de Nederlandse letterkunde van de Middeleeuwen. Amsterdam (Prometheus) 1991, p. 184-199 en 385-391. Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 4.

Aspin 1953

Aspin 1953 I.S.T. Aspin, Anglo-Norman political songs. Oxford (Blackwell) 1953. Anglo-Norman texts 11.

Coigneau 1980-1983 , dl. 3 p. 565

Coigneau 1980-1983 D. Coigneau, Refreinen in het zotte bij de rederijkers. Gent (Kon. Acad. voor Ned. taal- en letterkunde) 1980-1983. 3 dln. Kon. Acad. voor Ned. taal- en letterkunde, reeks 6 nr. 111.

Van Eeghem 1954 , p. 403-404

Van Eeghem 1954 W. van Eeghem, 'Lexicologische sprokkelingen'. In: Versl. & meded. van de Kon. Vl. Acad. voor taal- en letterkunde 1954, p. 399-421.

Van Eeghem 1958-1963 , dl. 3 p. 74-85

Van Eeghem 1958-1963 W. van Eeghem, Brusselse dichters. Brussel (Simon Stevin) 1958-1963. 5 dln.

Enklaar 1935

Enklaar 1935 D.Th. Enklaar, 'Broeder Aernout, broeder Everaert en zuster Lutgaert'. In: Tijdschrift voor Ned. taal- en letterkunde 54 (1935), p. 129-182.

Enklaar 1975

Enklaar 1975 D.Th. Enklaar, Varende Luyden. Studiën over de middeleeuwse groepen van onmaatschappelijken in de Nederlanden. 3e dr. Arnhem (Gysbers & Van Loon) 1975.

Frantzen 1920 , p. 29-41 en XVI-XLVIII

Frantzen 1920 J.J.A.A. Frantzen & A. Hulshof, Drei Kölner Schwankbücher aus dem 15ten Jahrhundert. Hrsg. von ─. Utrecht (Oosthoek) 1920.

Hogenelst 1997 , dl. 2 p. 54 (59)

Hogenelst 1997 D. Hogenelst, Sprekers en sproken. Inleiding op en repertorium van de Middelnederlandse sproke. Amsterdam (Prometheus) 1997. 2 dln. Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 15. Diss. Leiden.

Knuvelder 1949 , p. 57-60

Knuvelder 1949 G.P.M. Knuvelder, Van zwervers en vagebonden. Opstellen over middeleeuws "uitschot". Helmond (Uitg. Helmond) 1949.

Oosterman 1995A , p. 391 n. 163

Oosterman 1995A J.B. Oosterman, De gratie van het gebed. Overlevering en functie van Middelnederlandse berijmde gebeden. Amsterdam (Prometheus) 1995. Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 12. Diss. Leiden.

Pleij 1983 , p. 98

Pleij 1983 H. Pleij, Het gilde van de Blauwe Schuit. Literatuur, volksfeest en burgermoraal in de late Middeleeuwen. 2e verm. dr. Amsterdam (Meulenhoff) 1983. Diss. Amsterdam.

Pleij 1988 , p. 151-160

Pleij 1988 H. Pleij, De sneeuwpoppen van 1511: Literatuur en stadscultuur tussen Middeleeuwen en moderne tijd. Amsterdam etc. (Meulenhoff) 1988.

Pleij 1991C , p. 20

Pleij 1991C H. Pleij, 'Inleiding: op belofte van profijt'. In: H. Pleij e.a., Op belofte van profijt. Stadsliteratuur en burgermoraal in de Nederlandse letterkunde van de Middeleeuwen. Amsterdam (Prometheus) 1991, p. 8-51 en 347-353. Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 4.

Smits 1985 , p. 245-263

Smits 1985 Dom A. Smits O.S.B., 'Sint Aernout, patroon der brouwers'. In: Versl. & meded. van de Kon. Acad. voor Ned. taal- en letterkunde 1985, p. 232-263.

Welagen , (scriptie)

Welagen L.P. Welagen, Vergelijking tussen Vanden covente, Den reghel ende scarpe sware oorden van Aernouts arme broederen en een werkelijke orderegel. (Ongepubl. doctoraalscriptie, te raadplegen bij de Universiteit van Amsterdam, Documentatiecentrum Nederlandse Letterkunde, nr. 1542).

Willaert 1992B , p. 354 n. 65

Willaert 1992B F. Willaert, 'Het zingende hof. Ontstaan, vertolking en onthaal van hoofse minnelyriek omstreeks 1400'. In: F. Willaert e.a., Een zoet akkoord. Middeleeuwse lyriek in de Lage Landen. Amsterdam (Prometheus) 1992, p. 109-122 en 348-359. Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 7.

Te Winkel 1922-1927 , dl. 2 p. 69

Te Winkel 1922-1927 J. te Winkel, De ontwikkelingsgang der Nederlandsche letterkunde. 2e dr. Haarlem (Bohn) 1922-1927. 7 dln. [Ongew. herdr. Utrecht etc., 1973].

Parallellen en varianten:

(a) vss. 1-140 Darmstadt, Hessische Landes- und Hochschulbibliothek, 2667 [1425 - 1450] , f. 352 (variant)

Darmstadt, Hessische Landes- und Hochschulbibliothek, 2667

Post quem: 1425

Ante quem: 1450

Datering: 2e kwart 15e eeuw

Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 66

(b) vss. 1-140 Londen, British Library, Harley 2253 [1275 - 1325] , f. 121r-122v (variant)

Londen, British Library, Harley 2253

Post quem: 1275

Ante quem: 1325

Datering: begin 14e eeuw

Ward 1883-1910

Ward 1883-1910 H.L.D. Ward, Catalogue of Romances [...] British Museum. London 1883. 3 dln. Dl. 1, p. 813-817.

Aanvullende informatie: niet in BNM: Oudfranse tekst

Overeenkomst met Hulthem-nr(s): 66

Zie:

Aspin 1953 , p. 130-142 (b)

Aspin 1953 I.S.T. Aspin, Anglo-Norman political songs. Oxford (Blackwell) 1953. Anglo-Norman texts 11.

Frantzen 1920 , p. 29-41 en XVI-XLVIII (a)

Frantzen 1920 J.J.A.A. Frantzen & A. Hulshof, Drei Kölner Schwankbücher aus dem 15ten Jahrhundert. Hrsg. von ─. Utrecht (Oosthoek) 1920.

Repertorium Hulthem

Vanden couente ·lxvj·

Contact